Świąteczne zwierzęta z całego świata

Większość z nas kojarzy starszego, siwego, roześmianego pana ze sporym brzuszkiem, odzianego w czerwone ubranie z białym futrem i targającego ze sobą wielki worek pełen prezentów. Ten pan to nie kto inny jak Święty Mikołaj, który w jedną noc ma za zadanie dostarczyć wszystkie prezenty. Sympatyczny, dobrotliwy pan to nieodłączny i bardzo charakterystyczny świąteczny symbol, podobnie jak: renifer, wielbłąd, osioł, owca, koza, rudzik, kuropatwa, pingwin, niedźwiedź polarny, gołąb, kogut, a nawet… Kangur. Tak, kangur, nie przywidziało Ci się! 

Renifer 

Renifery to średniej wielkości ssaki z rodziny jeleniowatych, które żyją w dużych stadach. Te zwierzęta zdecydowanie preferują chłodniejsze strefy klimatyczne, dlatego właśnie największe stada żyjące na wolności możemy zaobserwować w arktycznej tundrze i lasotundrze, w Ameryce Północnej i Eurazji. Największe populacje dzikich reniferów zamieszkują Norwegię, Finlandię, Syberię, Grenlandię, Alaskę i Kanadę. Renifery żyjące w Ameryce Północnej nazywane są Karibu. Co ciekawe karibu robią coś niebywałego: te jeleniowate przemierzają w ciągu roku ponad 8000 km, co czyni je populacją, która dokonuje największej i bardzo spektakularnej migracji zwierząt, na świecie. Uwierzycie w to, że renifery Mikołaja wpisały się w tradycję Świąt Bożego narodzenia ledwie 200 lat temu? Te urocze stworzenia po raz pierwszy pojawiły się w książce dla dzieci autorstwa Williama Gilleya, zatytułowanej Old Santeclaus with Much Delight, w której wspomniał o tym, jak to renifery podróżują ze starszym mężczyzną podczas wyjątkowo mroźnej nocy. Później renifery zyskały dobry marketing i tak narodził się znany nam motyw renifera w świątecznej kulturze. Najpopularniejszym reniferem jest oczywiście Rudolf, ale czy znasz imiona pozostałych członków zaprzęgu Świętego Mikołaja? To kolejno: Kometek, Kupidyn, Błyskawica, Fircyk, Pyszałek, Tancerz, Złośnik i Profesorek, a na czele zaprzęgu oczywiście Rudolf. 

Wielbłąd 

Wielbłąd to duży ssak z jak sama nazwa wskazuje, rodziny wielbłądowatych (do tej rodziny należą również alpaki i lamy), zwierzęta te przez wiele lat ewolucji przystosowały się do bardzo trudnych warunków, jakie panują na terenach, na jakich przyszło im żyć, a mianowicie suchych i gorących. Istnieją dwa rodzaje wielbłądów: jednogarbny zwany dromaderem i dwugarbny zwany baktrianem. Wielbłądy jednogarbne zamieszkują głównie pustynne obszary Afryki Północnej i Arabii, natomiast dwugarbne baktriany występują w Azji Środkowej. Zarówno dromader, jak i wielbłąd dwugarbny są udomowione i wykorzystywane przez ludzi jako zwierzęta juczne. Dzikie wielbłądy dwugarbny występują na wolności w Azji i mają status gatunku zagrożonego wyginięciem. Dlaczego wielbłąd jest nieodłącznym symbolem Świąt Bożego Narodzenia? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta i rozwiązują ją dwa słowa: Trzej Mędrcy. To oni przybyli do Betlejem na wielbłądach, po to, by powitać na świecie małego Jezusa. Wielbłądy są częstym motywem kartek świątecznych, filmów i bajek dla dzieci.

 Osioł

Osioł jest członkiem rodziny koniowatych, jest udomowionym podgatunkiem dzikiego osła afrykańskiego, który jest krytycznie zagrożonym gatunkiem występującym na pustyniach i innych suchych rejonach Afryki wschodniej. Osły zostały po raz pierwszy udomowione około 3000 lat temu i nadal są używane jako zwierzęta juczne w wielu częściach świata. Osioł to jedno ze zwierząt najsilniej kojarzonych z Bożym Narodzeniem — Maria jechała na osiołku, gdy podróżowała z Józefem do Betlejem.

Owca

Owce to bardzo przyjaźnie wyglądające udomowione ssaki z rodziny wołowatych. Te zwierzęta wykorzystywane są przez ludzi do wielu celów, od pozyskiwania owczego mleka, przez wełnę, aż po mięso, jakim jest jagnięcina. W ramach ciekawostki — jest to jeden z bardziej popularnych i najmniej uczulających gatunek mięsa używany w produkcji karm dla psów. Podobnie jak każdy przedstawiciel szerokiej rodziny bydła, owce są zwierzętami kopytnymi ze złożonym układem pokarmowym, który pozwala im żywić się roślinami, których inne zwierzęta nie są w stanie strawić. Dlaczego owca pojawia się jako częsty motyw świąteczny? W Ewangelii Św. Łukasza aniołowie obwieszczają narodziny Jezusa grupie pasterzy pasących stado owiec. Zwierzęta te są bardzo częstym motywem pojawiającym się na obrazach szopki, w której na świat przyszedł Jezus. 

Koza

Kozy, podobnie jak owce, należą do rodziny wołowatych, a udomowione zostały około 3000 lat temu. Dokładnie tak jak w przypadku owiec, wykorzystywane są przez ludzi do pozyskiwania mleka, mięsa oraz skór, w ostatnim czasie rośnie też popularność koziny w karmie dla zwierząt domowych. Zapytacie, dlaczego koza pojawiła się w naszym zestawieniu. Nie jest to zwierzę, które tradycyjnie przewija się w świątecznych motywach w Polsce. W Skandynawii i innych częściach północnej Europy koza jest częścią nordyckiej i chłopskiej tradycji obchodów Świąt Bożego Narodzenia, która niestety wymiera. Dawno temu w Szwecji i Norwegii powszechne było posiadanie kozła bożonarodzeniowego wykonanego ze słomy, a miało to symbolizować duchy, które pojawiały się na ziemi w nocy z 24 na 25 grudnia. Wcześniej powszechny był również ubój kozy, aby zapewnić urodzaj ziemi, z której zbiera się plony. Dziś koza ze słomy, obwiązana czerwoną wstążką jest typową skandynawską ozdobą świąteczną, którą można powiesić na choince lub postawić w formie stroika na stole. 

Kogut 

Kogutów chyba nikomu nie trzeba przedstawiać, wszyscy dobrze wiedzą, że to samce kurczaków. Kolorowe, majestatyczne, silne, z czerwonym grzebieniem i koralami. Kury nie występują dziko, są to ptaki udomowione, które bez człowieka nie za bardzo poradziłyby sobie na wolności. Kogut to bardzo popularny świąteczny motyw w Hiszpanii i innych krajach hiszpańskojęzycznych. Co roku w Wigilię Bożego Narodzenia obchodzona jest tak zwana Misa de Gallo — Msza koguta (odpowiednik polskiej Pasterki), a świętowanie dodatkowo okraszone jest podawaniem najróżniejszych dań z mięsa kurczaka. 

Rudzik 

Ten mały ptaszek z jaskrawo ubarwioną piersią jest bardzo popularnym motywem świątecznym w Wielkiej Brytanii. Ptak pojawia się na kartkach bożonarodzeniowych, które Brytyjczycy bardzo lubią kupować i wysyłać, nawet w dobie Internetu. Rudziki są też doskonałym motywem dekoracyjnym bożonarodzeniowego drzewka, oczywiście mowa tu o bombkach, a nie żywych ptaszkach. Rudzik kojarzy się ze świętami Bożego Narodzenia, ponieważ jest jednym z najczęściej spotykanych ptaków ogrodowych w miesiącach zimowych. Tego sympatycznego ptaka bardzo łatwo rozpoznać po intensywnie rudej piersi.  

Kuropatwa 

Kuropatwy należą do rodziny kurowatych, do której wliczają się także bażanty, kury, indyki i kilka innych grup ptaków łownych. To niewielkie ptaki o burym umaszczeniu, które pozwala im na bardziej skuteczny kamuflaż w naturalnym środowisku, co ma pomóc im w chronieniu się przed drapieżnikami. To bardzo płoche ptaki, które prowadzą bardzo skryty tryb życia. Kiedy dostrzegą drapieżnika lub człowieka, nieruchomieją i siedzą jak przysłowiowa mysz pod miotłą. Kuropatwa jest popularnym motywem świątecznym w krajach anglojęzycznych, a to wszystko dzięki znanej melodii The Twelve Days of Christmas, w której kuropatwa na gruszy jest jednym z dwunastu prezentów, jaki osobie śpiewającej w darze składa jej wybranek/wybranka serca. Dlatego też kuropatwa pojawia się jako motyw dekoracyjny i jest symbolem świątecznym w krajach anglojęzycznych.

Turkawka  

To niewielki ptak z rodziny gołębiowatych, prowadzi wędrowniczy tryb życia a zimową porę spędza w południowej Afryce, a więc ciężko jest uświadczyć te ptaki w Europie w okresie od listopada do marca. Dziś, zarówno z powodu polowań, jak i zmiany metod hodowli, turkawka jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Ten rodzaj gołębia często pojawia się w dekoracjach świątecznych, często z gałązką oliwną w dziobie jako symbol pokoju i przebaczenia, co może tłumaczyć jego pojawienie się w melodii The Twelve Days of Christmas.  

Strzyżyk

Strzyżyk to prawie najmniejszy ptak w Europie, miejsca ustępuje mu tylko Mysikrólik i Zniczek. Strzyżyki zakładają gniazda w krzakach, pomieszkują nad rzekami oraz w przydomowych ogrodach. Strzyżyki mają bardzo charakterystyczne zadarte ku górze, krótkie ogony. Świąteczny motyw Strzyżyka jest bardzo popularny w Irlandii, Walii i na Wyspie Man. W niektórych krajach dzień po Bożym Narodzeniu nazywany jest Dniem Strzyżyka (Wren Day). Dawniej w Dzień Strzyżyka polowano na te ptaki, a następnie korowodem przemierzano przez miasto, zbierając pieniądze. Ta tradycja ma kilka odmian, chociaż dziś na całe szczęście w jej obchodzeniu nie używa się już żywego ptactwa, tylko imitacji. 

Pingwin 

Pingwiny to nielotne ptaki, występujące w zimnych rejonach półkuli południowej. Tylko jeden gatunek pingwina, pingwin z Galapagos, występuje na półkuli północnej. Chociaż na lądzie są niezdarne, pingwiny doskonale pływają. Zamiast latać w powietrzu, używają swoich mocnych skrzydeł do tego, by latać w wodzie. Pingwiny kojarzą się ze Świętami Bożego Narodzenia, ponieważ żyją w zimnym klimacie. Często widuje się je na kartkach świątecznych obok niedźwiedzi polarnych i reniferów. W prawdziwym życiu byłoby to niemożliwe, ponieważ pingwiny dosłownie żyją po drugiej stronie świata. Pingwiny pojawiają się na kartach i opakowaniach prezentów rok po roku, ale jedyne, co łączy je ze świętami Bożego Narodzenia, to fakt, że żyją w zimnym klimacie. Żaden z 17 gatunków pingwinów nie żyje w pobliżu bieguna północnego, więc z pewnością Święty Mikołaj nie trzyma ich jako swoich zwierząt domowych.   

Niedźwiedź polarny

Sympatyczne, białe misie kojarzone są ze świętami przez zabiegi marketingowe dużych firm produkujących popularne napoje. Niedźwiedzie polarne żyją za kołem podbiegunowym, są doskonale przystosowane do życia w tak skrajnie ciężkich warunkach. Białe futro niedźwiedzia polarnego zapewnia kamuflaż przed śniegiem i lodem. Pod tym przytulnym futrem kryje się gruba warstwa tłuszczu, która zapobiega  utracie ciepła. Co ciekawe futro niedźwiedzia polarnego w rzeczywistości nie jest białe, lecz przezroczyste, a przy tym bardzo czyste i dobrze odbija promienie słoneczne. Natomiast skóra niedźwiedzia polarnego jest czarna. Ogromne stopy niedźwiedzia polarnego pomagają mu chodzić po śniegu bez zapadania się, a także pomagają mu pływać. Niedźwiedź polarny nie jest zwierzęciem tradycyjnie kojarzonym z  Bożym Narodzeniem, ale ponieważ kojarzy się ze śniegiem (a więc zimą), często pojawia się na kartkach świątecznych i jako motyw dekoracyjny wnętrz, ozdób choinkowych czy opakowań prezentowych. 

Kangur

Kangury to zwierzęta stadne i są przedstawicielami rodziny torbaczy. Wielkość stad, w których się przemieszczają, różni się w zależności od pory roku, dostępu do pożywienia i wody. Kangur i Miś Koala oraz wombat zwierzęta silnie kojarzone z Australią. Według australijskiej piosenki bożonarodzeniowej Six White Boomers to kangury ciągną sanie Świętego Mikołaja, a nie renifery. Te torbacze mogą osiągać prędkość 50 km na godzinę i skakać na 7 m za jednym zamachem, więc jest wielce prawdopodobne, że skutecznie pomogłyby Świętemu Mikołajowi w dostarczaniu prezentów mieszkańcom Australii. Trzeba jednak brać pod uwagę fakt, że to charakterne i kapryśne zwierzęta, więc istnieje ryzyko buntu. Chyba lepiej zawierzyć reniferom…