IBD czyli nieswoiste zapalenie jelit u psów i kotów - przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest IBD, czyli nieswoiste zapalenie jelit?

To stan, w którym jelita, zarówno cienkie oraz grube, praktycznie permanentnie ulega stanom zapalnym. Ciągły stan zapalny uszkadza wyściółkę przewodu pokarmowego w sposób, który uniemożliwia prawidłowe trawienie i wchłanianie pokarmu. Może to również prowadzić do innych problemów zdrowotnych, z racji nieprawidłowego wchłaniania składników odżywczych przez organizm. Przypadłość może dotyczyć tak samo psów, jak i kotów. Objawy IBD są nieswoiste i często podobne do IBS, czyli zespołu jelita drażliwego. Te dwa stany mimo wszystko są skrajnie różne. Nieswoiste zapalenie jelit to anomalia fizyczna, zespół jelita drażliwego jest zwykle spowodowany stresem, zmianami w diecie lub infekcją i dotyczy przede wszystkim jelita grubego.

Co powoduje IBD?

Przyczyna IBD nie jest do końca znana, mimo intensywnych badań nad chorobą, wciąż nie znaleziono jednoznacznej odpowiedzi. Badacze podejrzewają, że IBD może być w rzeczywistości reakcją organizmu na inne schorzenia danego osobnika.

Przyczyny mogą obejmować:

• Skłonności genetyczne
• Alergie pokarmowe
• Pasożyty
• Bakterie i wirusy 
• Słaby układ odpornościowy

Jakie są ogólne objawy IBD?

• Przewlekła biegunka — jeśli stan zapalny jest zlokalizowany głównie w jelicie cienkim, zwierzak może mieć biegunkę. W kale może znaleźć się śluz lub krew. Sporadyczne biegunki i śluz to z reguły dość normalne zjawisko, tak krew w odchodach, powinna być czynnikiem alarmującym i powinno to być skonsultowane z weterynarzem w trybie pilnym.
• Gazy — częste, intensywne gazy, wzdęcie brzucha, bardzo nieprzyjemny zapach wydalonych gazów. 
• Przewlekłe wymioty — jeśli żołądek zwierzęcia jest w stanie permanentnego zapalenia, może to prowadzić do uporczywych wymiotów, więcej na ich temat pisaliśmy tutaj: wymioty. Przyczyna wymiotów może wydawać się trudna do zidentyfikowania, jednak może występować pewnego rodzaju wzór np. wymioty po konkretnym rodzaju przysmaków, karmy z określonym rodzajem mięsa, spożyciu czegoś z ludzkiego stołu. To ewidentny znak, że u zwierzęcia występuje nietolerancja pokarmowa, bądź nawet alergia, która może być przyczyną IBD.
• Utrata wagi — jeśli twój pies lub kot traci na wadze, mimo iż spożywa odpowiednie ilości pożywienia, dopasowane do jego trybu życia może cierpieć na IBD. Nie jest to jednak wyznacznik, bo wiele innych chorób powoduje taki stan. Np. zapalenie trzustki, o którym pisaliśmy tutaj: zapalenie trzustki. 
• Zmiana apetytu — jego wzrost lub znaczny spadek może sugerować IBD. W przypadku spadku apetytu może to świadczyć o początkowym stadium choroby, zwierzak odczuwa wtedy nudności, ból brzucha i ogólnie słabsze samopoczucie. Gdy choroba jest bardziej zaawansowana pies lub kot, może mieć znacznie większy apetyt, ponieważ chce dostarczyć organizmowi wszystkich składników odżywczych, a mając problemy z ich wchłanianiem, musi zjeść więcej pokarmu, aby jakaś jego część została odpowiednio strawiona i przetworzona na energię. Białko, tłuszcze, aminokwasy, witaminy, węglowodany to bardzo ważne elementy każdej diety.

Jak diagnozuje się IBD?

Pierwszym i najważniejszym etapem w diagnostyce IBD jest badanie krwi — morfologia z rozmazem, biochemia, próby wątrobowe oraz badanie poziomu witaminy B12, oraz kwasu foliowego. Weterynarz zaleci również badanie kału, w tym celu przez 3 dni zbieramy małe próbki do sterylnego pojemnika i zanosimy do badania. Jeśli mamy już wszystkie wyniki i to nadal nie wystarcza, może być konieczne wykonanie biopsji. Określony typ IBD jest ostatecznie diagnozowany właśnie na jej podstawie. W zależności od objawów biopsja może być pobrana z różnych odcinków układu pokarmowego, najczęściej wystarczy wykonać zabieg przy użyciu endoskopu. Może okazać się tak, że niestety do pewnych części układu pokarmowego nie można dostać się endoskopem, w takim wypadku wykonywany jest zabieg chirurgiczny i w taki sposób pobierana jest biopsja. Przewlekłe podrażnienie, które powoduje IBD, stymuluje organizm do wysyłania komórek z układu odpornościowego do dotkniętego obszaru. IBD diagnozuje się, gdy komórki te zostaną zidentyfikowane na nieprawidłowym poziomie w tkance.

Które psy są podatne na IBD?

Każdy pies może mieć IBD, ale niektóre rasy są bardziej predysponowane niż inne:

• Wyżeł weimarski
• Basenji
• Irish soft coated wheaten terrier
• Seter irlandzki
• Yorkshire terrier
• Rottweiler
• Owczarek niemiecki
• Norsk Lundehund
• Border collie
• Bokser

Jak leczy się IBD?

Lekarstwo na IBD samo w sobie niestety nie istnieje, jednak chorobę można załagodzić, leczyć objawowo. Nie wszystkie zwierzęta reagują na te same leki lub karmę, więc może być konieczne działanie metodą prób i błędów. Idealnym sposobem leczenia tego problemu jest zdiagnozowanie choroby podstawowej, która powoduje reakcję organizmu. Jeśli nie można znaleźć dokładnej przyczyny, choroba nazywana jest idiopatyczną. Wiele przypadków IBD uważa się za idiopatyczne.

Dieta — w zależności od wyników badań i tego, która część jelita wydaje się zajęta, należy dobrać zwierzęciu odpowiednią dietę. Głównie chodzi o to, by pies lub kot były na diecie monobiałkowej, czyli takiej, która charakteryzuje się jednym źródłem białka w składzie. Dietę należy stosować przez 8-12 tygodni i dokładnie monitorować stan zwierzęcia, czyniąc notatki na temat jego samopoczucia, wyglądu stolca oraz czy wystąpiły wymioty, czy nie. W pierwszych dniach diety stan pacjenta może się nie poprawić, dlatego tak ważne jest trzymanie się ram czasowych 8-12 tygodni. W trakcie trwania wdrażania nowego pokarmu zakazane jest podawanie czegokolwiek innego — nie wolno podawać smaczków, gryzaków, resztek ze stołu. W diecie przy IBD prócz tego, że karma musi być monobiałkowa to dodatkowo jeszcze niskotłuszczowa.

Leki mogą, ale nie muszą być podawane na początku, w zależności od konkretnego przypadku.

Antybiotyki, takie jak metronidazol mogą być przepisywane ze względu na ich działanie przeciwzapalne na przewód pokarmowy. Suplementy probiotyczne mogą być również zalecane, aby przywrócić równowagę normalnych bakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym.

Leki immunosupresyjne, takie jak kortykosteroidy prednizon, budezonid i deksametazon są czasami potrzebne do kontrolowania objawów klinicznych u wielu pacjentów. Leki te stosuje się ostrożnie, ponieważ mogą powodować działania niepożądane lub zaciemniać diagnozę choroby, jeśli nie wykonano jeszcze biopsji.

Odrobaczanie — można zalecić odrobaczanie o szerokim spektrum działania, ponieważ testy kałowe nie zawsze są reprezentatywne dla pasożytów w przewodzie pokarmowym.Można rozważyć suplementację witaminą B12, ponieważ większość zwierząt z IBD nie jest w stanie przyswoić tej ważnej witaminy. Najczęściej są to nieprzyjemne zastrzyki podskórne, jednak dobrze przebadana witamina B12 podawana w kapsułkach również powinna spełnić zadanie.

Czy kortykosteroidy powodują skutki uboczne u psów i kotów?

Kortykosteroidy są znane z powodowania różnych skutków ubocznych u ludzi i zwierząt. Typowe zwiększone pragnienie, oddawanie moczu i apetyt są często obserwowane na początku, a długotrwałe stosowanie może wpływać na wątrobę. Celem zminimalizowania ewentualnych skutków ubocznych, jest stosowanie jak najmniejszej skutecznej dawki i podawanie jej co drugi dzień. Konieczne będzie rozpoczęcie terapii od dużej dawki, ale po pojawieniu się odpowiedzi na lek dawka jest stopniowo zmniejszana do minimalnej skutecznej dawki.

Czy przy IBD sterydy będą podawane do końca życia zwierzaka?

Dla większości psów i kotów, u których zdiagnozowano IBD, może być konieczna długotrwała terapia. Na ogół zwierzak jest leczony przez kilka miesięcy, po czym lek odstawia się, aby sprawdzić, czy jest nadal potrzebny. W przypadku nawrotu wymiotów lub biegunki leczenie jest wznawiane.

Jakie są rokowania przy IBD?

Rokowanie jest ogólnie dobre przy potwierdzonej diagnozie nieswoistego zapalenia jelit. Po ustaleniu odpowiednich leków lub diety, wiele zwierząt pozostaje na nich przez całe życie, chociaż z czasem może być możliwe zmniejszenie dawki leku. Większość psów i kotów radzi sobie dobrze przez wiele lat, podczas gdy inne wymagają zmian w terapii co kilka miesięcy. Jeśli jednak nie ma odpowiedzi na dietę lub kortykosteroidy, rokowanie jest bardziej ostrożne. W takich przypadkach sugeruje się dalsze badania, aby sprawdzić, czy można zidentyfikować chorobę podstawową.

Pamiętaj, że nie wolno leczyć zwierzęcia na własną rękę! Jeśli Twój zwierzak wykazuje jakiekolwiek objawy choroby, nie szukaj odpowiedzi w Internecie, tylko udaj się do gabinetu weterynaryjnego i skonsultuj się z lekarzem, który zbada zwierzaka, a w razie konieczności zleci dodatkowe badania. Weterynarz, zlecając różnego rodzaju testy, czy jest to krew, kał, czy RTG ma na celu jedynie dobro zwierzęcia i pomoc mu w wyjściu z choroby.